Coaching Business
GST Collection from Coaching: દિલ્હીના કોચિંગ સેન્ટરમાં પાણી ભરાવાને કારણે 3 વિદ્યાર્થીઓના મોત બાદ રોડથી લઈને સંસદ સુધી મામલો ગરમાયો છે. આ દરમિયાન, કોચિંગમાંથી સરકારની કમાણીનાં આંકડા બહાર આવ્યા છે…
દેશમાં શિક્ષણનું વ્યાપારીકરણ થઈ રહ્યું છે અને તેમાં કોચિંગ સંસ્થાઓની ભૂમિકા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. સરકાર કોચિંગ કલ્ચરને ખોટું માને છે અને તેને નિરાશ કરવાના પ્રયાસો કરી રહી હોવાનો દાવો કરે છે. જોકે, તાજેતરમાં દિલ્હીની એક કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં બનેલો અકસ્માત કંઈક અલગ જ વાર્તા કહે છે. તે પછી, હવે સરકારે કોચિંગ વ્યવસાયને લઈને સંસદમાં કેટલાક આંકડા રજૂ કર્યા છે, જે અકસ્માતમાંથી ઉભરી રહેલી વાર્તામાં નવા પરિમાણો ઉમેરે છે.
5 વર્ષમાં GST કલેક્શનમાં 146 ટકાનો વધારો થયો છે
કેન્દ્રીય શિક્ષણ રાજ્ય મંત્રી ડૉ. સુકાંત મજમુદારે 31 જુલાઈના રોજ સંસદમાં કોચિંગ ઉદ્યોગ સાથે જોડાયેલા પ્રશ્નોના જવાબ આપતાં જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા 5 વર્ષમાં કોચિંગ કલ્ચરમાં જબરદસ્ત વધારો થયો છે. સરકારી ડેટા અનુસાર, સરકારે નાણાકીય વર્ષ 2019-20માં કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાંથી GSTના રૂપમાં 2,240.73 કરોડ રૂપિયાની કમાણી કરી છે. GSTનું આ કલેક્શન ગયા નાણાકીય વર્ષમાં એટલે કે 2023-24માં વધીને રૂ. 5,517.45 કરોડ થયું છે. આનો અર્થ એ થયો કે છેલ્લા 5 વર્ષમાં કોચિંગના કારણે GST કલેક્શનમાં 146 ટકાથી વધુનો વધારો થયો છે.
સરકાર કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ પર 18 ટકાના દરે GST વસૂલે છે. વર્ષે GST કલેક્શનમાં થયેલો વધારો દર્શાવે છે કે તેમનો બિઝનેસ કેટલો ઝડપથી વિકસ્યો છે.
નવી શિક્ષણ નીતિમાં આ ભલામણ કરવામાં આવી છે
નવી એજ્યુકેશન પોલિસી 2020 હેઠળ કોચિંગ કલ્ચરને ખોટું માનીને તેને નિરુત્સાહિત કરવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે. મંત્રીએ પણ આ વાત સ્વીકારી અને તેના જવાબમાં ખુલાસો કર્યો કે નવી શિક્ષણ નીતિ 2020ની ભલામણોનો હેતુ કોચિંગ કલ્ચરને નાબૂદ કરવાનો છે. ભલામણો આવ્યા બાદ છેલ્લા 5 વર્ષમાં સરકારી તિજોરીમાં કોચિંગ સેન્ટરોનું યોગદાન બમણું થઈ ગયું છે.
સરકારી સ્તરે ઘણી ખામીઓ હતી
દિલ્હી યુનિવર્સિટીના પ્રોફેસર ડી મનજીત કહે છે કે વર્તમાન શિક્ષણ પ્રણાલી કોચિંગ કલ્ચરને પ્રોત્સાહન આપવા માટે જવાબદાર છે. શિક્ષણનો બૌદ્ધિક વિકાસ સાથેનો સંબંધ તૂટી ગયો છે અને બાળકો પર એક પછી એક પરીક્ષા પાસ કરવાનું દબાણ છે. આવી પરિસ્થિતિઓમાં, તેઓ અને તેમના પરિવારો કોચિંગ તરફ વળે છે. સરકાર પાસે કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ અંગે સ્પષ્ટ નિયમો પણ નથી. જો કે, તે એમ પણ ઉમેરે છે કે દિલ્હીમાં બનેલી ઘટના અનેક સ્તરે સરકારની ખામીઓ છતી કરે છે. જો ત્યાં કોચિંગ ક્લાસને બદલે અન્ય કોઈ કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હોત તો પણ આવો અકસ્માત સર્જાયો હોત.
પહેલું પગલું ભરતાં 4 વર્ષ લાગ્યાં
NEP 2020 વિશે વાત કરતાં, નિયમોની અસ્પષ્ટતા અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી હતી, પરંતુ સરકારને આ દિશામાં પહેલું પગલું ભરતાં ચાર વર્ષ લાગ્યાં. કેન્દ્રીય મંત્રી મજુમદારના જણાવ્યા અનુસાર, શિક્ષણ મંત્રાલયે 16 જાન્યુઆરી, 2024ના રોજ તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને કોચિંગ સેન્ટરોનું નિયમન કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. સરકારની સૂચનાઓ કોચિંગ ફીથી લઈને સમય વગેરે સુધીની છે.
શિક્ષણવિદો સરકાર પાસેથી વધુ કડકતા ઈચ્છે છે
દેશના જાણીતા શિક્ષણશાસ્ત્રી ડૉ. અમિત કુમાર નિરંજન સરકાર પાસેથી કોચિંગ બિઝનેસ પર વધુ કડકતાની અપેક્ષા રાખે છે. તે કહે છે કે કોચિંગ બિઝનેસ અન્ય કોઈપણ ઉદ્યોગની સરખામણીમાં સૌથી ઝડપથી વધી રહ્યો છે. કોચિંગ સેન્ટરો દર વર્ષે 20-25 ટકા ફીમાં વધારો કરે છે, પરંતુ સુવિધાઓ પૂરી પાડવા સક્ષમ નથી. ડો.નિરંજન અનુસાર, કોચિંગનું કામ કાઉન્સેલિંગ હોવું જોઈએ, પરંતુ તેનો ઉદ્દેશ્ય સંપૂર્ણપણે કોમર્શિયલ બની ગયો છે. તેઓએ બાળકને કારકિર્દીની યોગ્ય સલાહ આપવાનું કામ છોડી દીધું છે અને તેમનું ધ્યાન માત્ર વધુ કમાણી પર છે.
