આજકાલ પ્લાસ્ટિક આપણા જીવનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની ગયું છે. દરેક વસ્તુમાં પ્લાસ્ટિકનો વ્યાપક ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. બજારમાંથી સામાન ખરીદવો હોય કે ખોરાકનો સંગ્રહ કરવો અને તેને રાંધવો હોય પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ વધી રહ્યો છે. ઘણા લોકો ઈડલી, ઢોકળા કે અન્ય બાફેલા ખોરાક માટે પ્લાસ્ટિકના કન્ટેનરનો ઉપયોગ કરે છે પરંતુ શું તમે જાણો છો કે તે સ્વાસ્થ્ય માટે કેટલું જોખમી હોઈ શકે છે?
તાજેતરમાં કર્ણાટકમાં ઇડલી બનાવતી વખતે પ્લાસ્ટિકના કન્ટેનરના ઉપયોગ અંગે ચેતવણી જાહેર કરવામાં આવી છે. કર્ણાટક ફૂડ સેફ્ટી ડિપાર્ટમેન્ટે તેની તપાસમાં શોધી કાઢ્યું કે ઈડલી રાંધવામાં પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ ખતરનાક છે અને ગંભીર બીમારીનું કારણ બને છે. ફૂડ સેફ્ટી વિભાગના રિપોર્ટ બાદ લોકોમાં સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત ચિંતાઓ વધી ગઈ છે. ચાલો જાણીએ કે નિષ્ણાતો આ વિશે શું કહે છે અને તે આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે કેટલું જોખમી છે.
પ્લાસ્ટિકમાં ખોરાક ખાવાથી શું નુકસાન થાય છે?: એપોલો હોસ્પિટલના સિનિયર કન્સલ્ટન્ટ અને ઇન્ટરનલ મેડિસિન ડોક્ટર ડૉ. સંચયન રોય કહે છે કે પ્લાસ્ટિકમાં ખોરાક રાખવાથી ઘણી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. પ્લાસ્ટિકમાં રહેલા રસાયણો જેમ કે બિસ્ફેનોલ A (BPA) અને ફેથેલેટ્સ ખોરાક દ્વારા આપણા શરીરમાં પ્રવેશી શકે છે. આ રસાયણો આપણા હોર્મોનલ સંતુલનને ખલેલ પહોંચાડી શકે છે. જેનાથી ઘણા રોગોનું જોખમ વધી શકે છે. જે મુખ્ય રોગો થવાની શક્યતા છે તેમાં કેન્સર, ડાયાબિટીસ, સ્થૂળતા, થાઇરોઇડ સમસ્યાઓ અને પ્રજનન સમસ્યાઓનો સમાવેશ થાય છે.
આ ઉપરાંત પ્લાસ્ટિકમાં ખોરાક રાખવાથી પણ ખોરાકમાં રહેલા પોષક તત્વોની ઉણપ થઈ શકે છે, જેના કારણે આપણા શરીરને જરૂરી પોષક તત્વો મળી શકતા નથી. પ્લાસ્ટિકમાં ખોરાક રાખવાથી માઇક્રોપ્લાસ્ટિક્સ આપણા શરીરમાં પ્રવેશી શકે છે. જે આપણા પાચનતંત્રમાં સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. આ ઉપરાંત પ્લાસ્ટિકમાં ખોરાક રાખવાથી આપણા શરીરમાં ઓક્સિડેટીવ તણાવ પણ વધી શકે છે, જે આપણા શરીરના કોષોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. તેથી પ્લાસ્ટિકને બદલે કાચ, સ્ટીલ અથવા અન્ય સલામત વિકલ્પોનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. ડૉ. રાય સમજાવે છે કે પ્લાસ્ટિકમાં ઢાંકેલો કે રાંધેલો ખોરાક ખાવાના ઘણા ગેરફાયદા હોઈ શકે છે.
કેન્સરનું જોખમ: રાજીવ ગાંધી કેન્સર હોસ્પિટલના મેડિકલ ઓન્કોલોજી વિભાગના એચઓડી ડૉ. વિનીત તલવાર કહે છે કે જ્યારે પ્લાસ્ટિક ગરમ કરવામાં આવે છે, ત્યારે બિસ્ફેનોલ-એ (BPA) અને ફેથેલેટ્સ જેવા ખતરનાક રસાયણો બહાર આવે છે. જે ખોરાકમાં ભળવાથી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. ઘણા અભ્યાસો સૂચવે છે કે લાંબા સમય સુધી પ્લાસ્ટિકમાં સંગ્રહિત અથવા રાંધેલ ખોરાક ખાવાથી કેન્સરનું જોખમ વધી શકે છે. જો તમે તેનો ઉપયોગ રસોઈ અને પેકેજિંગ માટે કરો છો તો તે કેન્સરનું જોખમ વધારી શકે છે.
પાચનતંત્ર પર અસરો: જો ખોરાકમાં પ્લાસ્ટિકના નાના કણો ભળી જાય તો તે પાચનતંત્રને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને ગેસ અને એસિડિટી જેવી સમસ્યાઓ વધારી શકે છે. બાળકો અને ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ માટે વધુ જોખમી: પ્લાસ્ટિકમાં રહેલા રસાયણો નાના બાળકો અને ગર્ભવતી સ્ત્રીઓના સ્વાસ્થ્યને ગંભીર અસર કરી શકે છે. જેના કારણે હોર્મોનલ અસંતુલન અને વિકાસ સમસ્યાઓ થાય છે.
