HCES
HCES: તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે દેશના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં રહેતા લોકો શહેરી લોકોની સરખામણીએ ખાવાની વસ્તુઓ પર વધુ ખર્ચ કરે છે. મતલબ કે દૂધ-દહીં, શાકભાજી, કઠોળ, ખાદ્યતેલ વગેરે પર વધુ ખર્ચ થાય છે. ખાસ વાત એ છે કે ગામડાઓમાં ખાદ્ય પદાર્થો પરનો ખર્ચ કુલ ખર્ચના 50 ટકાથી નીચે ગયો છે, જે 20 વર્ષમાં સૌથી ઓછો છે. તે જ સમયે, શહેરી વિસ્તારોમાં ખાવા-પીવાની કિંમત 40 ટકાથી નીચે છે. તાજેતરમાં સરકારે ઘરગથ્થુ વપરાશ ખર્ચ સર્વે: 2023-24 બહાર પાડ્યો છે. જેમાં ઓગસ્ટ 2023 થી જુલાઈ 2024 સુધી કરવામાં આવેલ સર્વેનો ડેટા આપવામાં આવ્યો છે. આવો તમને એ પણ જણાવીએ કે સરકાર દ્વારા ખાદ્યપદાર્થોના ખર્ચને લઈને કેવા પ્રકારના આંકડા રજૂ કરવામાં આવ્યા છે.
ખાદ્યપદાર્થો પરના ખર્ચના ઘટતા હિસ્સામાં બદલાવ, 2023-24માં ગ્રામીણ તેમજ શહેરી વિસ્તારોમાં વ્યક્તિ માટે માસિક વપરાશ બાસ્કેટમાં ખોરાક પરના ખર્ચનો હિસ્સો વધ્યો. માથાદીઠ સરેરાશ માસિક ખર્ચ (MPCE) અથવા ગામમાં ખોરાક માટે વ્યક્તિનો સરેરાશ ખર્ચ 2022-23માં 46.38 ટકાથી વધીને 2023-24માં 47.04 ટકા થયો છે. શહેરી પરિવારો માટે ખોરાક પરનો ખર્ચ ગયા વર્ષના 39.17 ટકાથી વધીને 2023-24માં 39.68 ટકા થયો છે. આંકડાઓ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે દેશના ગામડાઓમાં રહેતા લોકો દૂધ, દહીં, શાકભાજી, ખાદ્ય તેલ, કઠોળ વગેરે પર વધુ ખર્ચ કરે છે.
2011-12 અને 2022-23ના અગાઉના વર્ષોની સરખામણી કરીએ તો કેટલીક ખાદ્ય ચીજોમાં એક રસપ્રદ વલણ જોવા મળ્યું હતું. ચાલો એક ઉદાહરણ દ્વારા આને સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ. છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં, ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં ખાંડ અને મીઠા પરના ખર્ચમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે, જ્યારે સમગ્ર દેશમાં ‘પીણાં, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ્સ’ પરના ખર્ચમાં વધારો જોવા મળ્યો છે. ‘ઇંડા, માછલી અને માંસ’ અને ખાદ્ય તેલ પરના ખર્ચમાં પણ છેલ્લા દાયકામાં શહેરી પરિવારોના માસિક ખર્ચમાં સતત ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. અગાઉ, ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં શાકભાજી, મસાલા અને કઠોળ પરના ખર્ચમાં ઘટાડો થયો હતો પરંતુ 2023-24માં તેમાં વધારો થયો છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં તાજા ફળો પરનો ખર્ચ વધ્યો છે, જ્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં દૂધ અને દૂધની બનાવટો પરનો ખર્ચ 2022-23માં વધ્યો હતો પરંતુ 2023-24માં ઘટાડો થયો હતો.
