World news : ઈરાન-પાકિસ્તાન તણાવઃ પાકિસ્તાન અને ઈરાન વચ્ચેના એર સ્ટ્રાઈક બાદ બંને વચ્ચેનો તણાવ ખતમ થતો જણાતો નથી. 16 જાન્યુઆરીએ, ઈરાને પાકિસ્તાનના બલૂચિસ્તાનમાં આતંકવાદી જૂથોને નિશાન બનાવીને હવાઈ હુમલો કર્યો હતો, જેના જવાબમાં 17 જાન્યુઆરીએ પાકિસ્તાને પણ ઈરાનના સિસ્તાન-બલુચિસ્તાન વિસ્તાર પર મિસાઈલ છોડી હતી. બંને દેશો વચ્ચે હવાઈ હુમલાના આ વિનિમયમાં નવ લોકોના મોત થયા હતા, ત્યારબાદ ઈરાન અને પાકિસ્તાનના મંત્રીઓએ 19 જાન્યુઆરીએ શાંતિની અપીલ કરીને સમજૂતી કરી હતી.
જો કે, એવું લાગે છે કે ઈરાન શાંત થવાના મૂડમાં નથી અને આ વખતે તે હવાઈ હુમલાને બદલે પેનલ્ટી સ્ટ્રાઈક કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. સરકારી અધિકારીઓને ટાંકીને પ્રકાશિત થયેલા અહેવાલ મુજબ ઈરાન પાકિસ્તાન વિરુદ્ધ આંતરરાષ્ટ્રીય આર્બિટ્રેશન કોર્ટમાં જવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. વાસ્તવમાં ઈરાન અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ગેસ પાઈપલાઈન પ્રોજેક્ટનો પ્રસ્તાવ છે, પરંતુ તેના પૂરા થવામાં સતત વિલંબને જોતા ઈરાન આ પગલું ભરી શકે છે. ઈરાને પહેલાથી જ સમયમર્યાદા 180 દિવસ વધારી દીધી છે અને હવે પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ કરવાનો સમય સપ્ટેમ્બર 2024 સુધી છે. જો આ પ્રોજેક્ટ સમયસર પૂરો નહીં થાય તો ઈરાન 18 અબજ ડોલરના દંડની માંગ કરશે.
દંડ ટાળવા માટે પણ ઓફર આપવામાં આવી છે.
અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, ઈરાને પોતાની કાનૂની અને ટેકનિકલ ટીમ પાકિસ્તાન મોકલવાની પણ ઓફર કરી છે જેથી કરીને આ મુદ્દા પર એક એવી રણનીતિ બનાવી શકાય જેનાથી ઈન્ટરનેશનલ આર્બિટ્રેશન કોર્ટમાં ગયા વગર બંને દેશોને ફાયદો થઈ શકે. આ પહેલા ઈરાનથી ટેકનિકલ અને કાયદાકીય નિષ્ણાતોની એક ટીમ 21 જાન્યુઆરીએ પાકિસ્તાન પહોંચવાની હતી પરંતુ બંને દેશો વચ્ચેના તાજેતરના તણાવને જોતા તે જઈ શકી ન હતી. હવે આ ટીમ ફેબ્રુઆરીના બીજા સપ્તાહમાં પાકિસ્તાન પહોંચી શકે છે જ્યાં બંને પક્ષો પ્રોજેક્ટને સમયસર પૂર્ણ કરવા માટે સંભવિત વ્યૂહરચના પર કામ કરશે.
ઉલ્લેખનીય છે કે 2014થી આ પ્રોજેક્ટ સતત વિલંબનો સામનો કરી રહ્યો છે અને પાકિસ્તાનને આ મામલે છેલ્લી નોટિસ 25 દિવસ પહેલા જ મળી હતી. નવેમ્બર-ડિસેમ્બર 2022માં પાકિસ્તાનને મોકલવામાં આવેલી તેની બીજી નોટિસમાં ઈરાને કહ્યું હતું કે તેણે ફેબ્રુઆરી-માર્ચ 2024 સુધીમાં તેની સરહદમાં ઈરાન-પાકિસ્તાન ગેસ પાઈપલાઈનના અમુક ભાગનું બાંધકામ પૂર્ણ કરવું જોઈએ નહીં તો $18 બિલિયન (5,04,160 કરોડ પાકિસ્તાની. રૂપિયા), લગભગ 1.50 લાખ કરોડ ભારતીય રૂપિયાનો દંડ ભરવા માટે તૈયાર રહો). અગાઉ ફેબ્રુઆરી 2019 માં, તેહરાને ગેસ લાઇન પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ ન કરવા બદલ ઇસ્લામાબાદને આંતરરાષ્ટ્રીય આર્બિટ્રેશન કોર્ટમાં ખેંચવા માટે નોટિસ મોકલી હતી.
પાકિસ્તાન સમયસર પ્રોજેક્ટ કેમ પૂરો નથી કરી રહ્યું?
ઈરાને ગેસ સેલ્સ પરચેઝ એગ્રીમેન્ટ (GSPA) હેઠળ દંડની કલમો લાગુ કરવાની ધમકી આપી હતી જે 2009માં સાઈન કરવામાં આવી હતી. આ અંતર્ગત જો 25 વર્ષમાં પ્રોજેક્ટ પૂરો નહીં થાય તો GSPA હેઠળ કાર્યવાહી થઈ શકે છે. તે જ સમયે, પાકિસ્તાન આ પ્રોજેક્ટ પૂરો ન કરવા માટે અમેરિકા દ્વારા ઈરાન પર લગાવવામાં આવેલા પ્રતિબંધોને સતત જવાબદાર ઠેરવી રહ્યું છે. આ અંગે તહેરાને સ્પષ્ટ કર્યું છે કે અમેરિકન પ્રતિબંધો વ્યાજબી નથી અને અમે તેને સ્વીકારતા નથી. ભારત ઉપરાંત ઈરાક અને તુર્કી પણ અમેરિકન પ્રતિબંધોમાંથી રાહત મળ્યા બાદ ઈરાન પાસેથી ગેસ અને પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો ખરીદી રહ્યા છે.
જાણો શા માટે પાકિસ્તાન મુશ્કેલીમાં છે
બીજી તરફ, જ્યારે પાકિસ્તાને અમેરિકન અધિકારીઓને છૂટછાટ માટે અપીલ કરી હતી, ત્યારે તેને વોશિંગ્ટન તરફથી કોઈ જવાબ મળ્યો નહોતો. તમને જણાવી દઈએ કે GSPA (ગેસ સેલ્સ પરચેઝ એગ્રીમેન્ટ) પર ફ્રેન્ચ કાયદા હેઠળ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા અને પેરિસ સ્થિત આર્બિટ્રેશન કોર્ટ બંને દેશો વચ્ચે ઉદ્ભવતા વિવાદોને ઉકેલવા માટેનું મંચ હતું. નોંધનીય છે કે ફ્રેન્ચ આર્બિટ્રેશન કોર્ટ અમેરિકન પ્રતિબંધોને કોઈ માન્યતા આપતી નથી.
